Rodzaje transakcji na rynku walutowym

Rodzaje transakcji na rynku walutowym możemy podzielić ze względu na różne kryteria. Najczęściej spotykamy w literaturze podział transakcji walutowych na rzeczywiste – tradycyjne oraz derywaty – oparte na instrumentach pochodnych. Wśród rzeczywistych transakcji walutowych znajdziemy transakcje rzeczywiste spot, transakcyjne rzeczywiste terminowe – forward oraz transakcje typu Swap. Do transakcji walutowych opartych na instrumentach pochodnych zaliczymy przede wszystkim kontrakty futures na waluty, kontrakty CFD oraz opcje walutowe. W poniższym artykule postaramy się przybliżyć niektóre z tych instrumentów, zarówno od strony ich konstrukcji, jak i praktycznego wykorzystania.

Rodzaje transakcji na rynku walutowym – transakcje Spot

Spot market (rynek kasowy) stanowi jedną z najbardziej popularnych przestrzeni handlu. Wymiana na rynku spot polega na dwustronnych transakcjach walutowych zgodnie z ustalonym wcześniej kursem. Do faktycznej wymiany waluty dochodzi w przeciągu dwóch dni od zawarcia umowy transakcyjnej. Co ciekawe, w przypadku dolara (USD) rynek czyni jednak wyjątek i do transakcji dochodzi w następnym dniu roboczym.

Termin dwóch dni jest pozostałością sprzed ery światłowodów i wszechobecnego Internetu. Jednak mimo rozwoju technologii główni uczestnicy rynku walutowego nie zdecydowali się na skrócenie ustalonego terminu. Wynika to z dalszej możliwości wystąpienia błędów ludzkich – dwa dni są czasem wystarczającym do sprawdzenia ewentualnych pomyłek. Rynek spot w literaturze przedmiotu charakteryzowany jest jako rynek o bardzo dużej płynności i zmienności. Między innymi ten fakt decyduje o jego znacznej popularności wśród inwestorów. Transakcje typu spot najczęściej zawierają banki w imieniu swoich klientów – firm prowadzących działalność zagraniczną. Do takiej zaliczymi między innymi działalność importową i eksportową czy rozliczenie przychodów za kontraktów zagranicznych.

Transakcje Forward – transakcje terminowe na rynku walutowym

Rynek terminowy – forward market – oznacza transakcję kupna i sprzedaży danej pary walutowej, w której strony ustalają cenę, po jakiej nastąpi przyszła wymiana. Taki typ transakcji nazywa się transakcjami terminowymi. Transakcje typu forward najczęściej przewidują rozliczenie w terminie 1, 3, 6 i 12 miesięcy od daty zawartia umowy. Czas trwania umowy może być oczywiście inny i wynikać bezpośrednio z postanowień dwóch umawiających się stron.

Cechą charakterystyczną kontraktów typu forward jest brak ich standaryzacji oraz fizyczny charakter umowy. Jest to największa różnica pomiędzy kontraktami typu futures, której umówimy w dalszej części artykułu. Oznacza to, że umowy te negocjowane są bezpośrednie przez strony, a w dniu ich wykonania następuje fizyczna dostawa waluty. Bezpośrednio wynika z tego fakt, iż kontrakty typu forward są niepłynne – jeżeli umowa nie przewiduje inaczej, strony mogą mieć duże trudności z wycofania się z niej w trakcie jej trwania.

Zastosowanie kontraktów Forward

Kontrakty typu forward zawierane są z bankami przez duże podmioty, które ze względu na prowadzoną przez siebie działalność narażone są na istotne ryzyka kursowe. Dla przykładu, transakcją terminową typu forward może posłużyć się polski eksporter towarów. Jeżeli jego klienci realizują należności w przeciągu 90 dni i płacą w walucie obcnej – na przykład w euro, firma narażona jest w tym czasie na znaczne ryzyko kursowe. Jeżeli w dniu dostawy towaru kurs EURPLN wynosi 4.30, a w momencie realizacji płatności – po 90 dniach – już tylko 4.15, eksporter na takiej transakcji straci. Gdyby kwota transakcji wynosiła 2 miliony euro, strata eksportera w wyniku ryzyka kursowego wyniosłaby aż 300,000 złotych.

Minimalizacja ryzyka

Kontrakt typu forward pozwala ryzyko kursowe zminimalizować lub całkowicie wyeliminować. Wystarczy, że w dniu transakcji wspomniany wyżej eksporter zawrze z bankiem 3 miesięczny kontrakt typu forward na sprzedaż 2 milionów euro po 4,30. Innymi słowy, eksporter zobowiąże się do sprzedaży bankowi 2 milionów euro po z góry ustalonym kursie 4,30. Dokonując takiej transakcji, eksporter będzie posiadał krótką pozycję na parze EURPLN. Druga strona transakcji typu forward – bank – będzie posiadał długą pozycję na parze EURPLN. Bank w umowie forward zobowiąże się do odkupienia od eksportera kwoty 2 milionów euro po kursie 4,30 – za 90 dni.

Transakcja symetryczna

Jak będzie wyglądać wynik na transakcji forward eksportera i banku po okresie 90 dni? Zależeć to będzie do kursu EURPLN w tym czasie. Kontrakt typu forward jest transakcją symetryczną. Oznacza to, że jeżeli jedna strona zyskuje, drugą traci. Jeżeli kurs EURPLN będzie wyższy niż 4,30 – eksporter straci – bez kontraktu forward mógłby sprzedać euro na rynku po lepszym kursie. Jeżeli jednak kurs będzie poniżej 4,30 – eksporter zarobi, gdyż na rynku zmuszony byłby sprzedać euro taniej. Na kursie poniżej 4,30 straci natomiast bank – będzie zmuszony kupić od inwestora euro po 4,30 podczas, gdy na rynku mógłby to zrobić taniej.

Kontrakty Futures na rynku walutowym

Z punktu widzenia umowy pomiędzy stronami, kontrakty futures na waluty są bardzo zbliżone do kontraktów typu forward. Walutowy kontakt futures jest niczym innym jak umową, która obliguje strony do sprzedaży i zakupu określonej waluty w przyszłości, po kursie ustalonym dzisiaj. Słowa ‘sprzedaży’ i ‘zakupu’ w przypadku kontraktów futures nie są do końca trafne – lepiej konstrukcję kontraktów futures oddaje słowo ‘rozliczenia’. Dlaczego rozliczenia, a nie sprzedaży i kupna? Dlatego, że kontrakty futures to w zdecydowanej większości przypadków transakcje nierzeczywiste – nie dochodzi do fizycznej dostawy waluty.

Braz fizycznej dostawy

Brak fizycznej dostawy waluty, a jedynie rozliczenie pieniężne wyniku na transakcji to jedna z podstawowych cech kontraktów futures. Inną, jest ich pełna standaryzacja w obrębie giełdy na której odbywa się obrót nimi. Oznacza to, że specyfikacja kontraktów futures na konkretnej giełdzie jest z górny ustalona. O ile kontrakty forward negocjowane są bezpośrednio z bankiem, o tyle warunki kontraktów futures są z góry znane. Przykładowo, jeden kontrakt futures na euro, może być 9-miesięcznym kontraktem na kwotę 100,000 euro. Oznacza to, że jeżeli chcemy zabezpieczyć takim kontraktem kwotę 300,00 euro, wystarczy, że nabędziemy lub sprzedamy 3 kontrakty futures na euro.

Standaryzacja

Standaryzacja kontraktów futures bezpośrednio wpływa na niezwykle istotną przewagę futures, nad forward – płynność. Kontraktami futures obraca się na giełdzie, dzięki czemu praktycznie w każdej chwili można zwiększyć, zmniejszyć czy całkowicie zlikwidować swoją pozycję walutową. W przypadku kontraktów forward taka operacja mogłaby nie być możliwa lub wymagałaby podpisania aneksu do umowy czy zmiany jej warunków. Płynność kontraktów futures pozwala aktywnie zarządzać pozycją walutową i dopasować ją do aktualnych wymagań czy warunków rynkowych.

Rodzaje transakcji na rynku walutowym – CFD na waluty

Kontrakty różnic kursowych (ang. Contract for Difference, CFD) na waluty są instrumentami pochodnymi będącymi pewnego rodzaju hybrydą pomiędzy futures i forward. Ze strony kontraktów futures zaczerpnęły brak fizycznej dostawy i pewną dozę standaryzacji. Z punktu widzenia kontraktów forward – brak obrotu na giełdzie, a jedynie w obrębie danego brokera. Innymi słowy, kontrakty CFD na waluty bazują na rozliczeniu wyniku transakcji, najczęściej opiewają na kwotę 100,000 jednostek waluty bazowej. Mimo, że obracane są w obrębie danego brokera, ich płynność jest bardzo wysoka.

Kontrakty CFD na waluty mogą być wykorzystywane do aktywnego zabezpieczania otwartej pozycji walutowej. Mimo tego zastosowania, zdecydowanie częściej obserwuje się ich wykorzystanie do spekulacji na walutach. Z czego to wynika? Kontrakty CFD na waluty mają wiele zalet. Są szerokodostępne – oferuje je wiele podmiotów na rynku, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Transakcje walutowe z wykorzystaniem CFD są tanie – klient płaci jedynie spread lub prowizję. Ponadto, kontrakty CFD umożliwiają realizację transakcji na walutach z dźwignią nawet 30:1. Oznacza to, że wielkość transakcji realizowanej na danej parze walutowej może 30-krotnie przekraczać kwotę, którą inwestor posiada na swoim rachunku.